In dit blog staat een rectificatie in het geel. Mijn verontschuldiging hiervoor.
We waren op een middag in februari bij hem thuis. Door het virus heb ik hem een jaar lang niet gezien. Voor velen is bapak Sapto Sopawiro een levende legende. Bapak wordt afgekort tot 'pak'. De k hoor je nauwelijks. "Nemen we hem dan mee naar Nickerie?" vraag ik Giorgio Djosetiko. De jongeman zijn tweede naam is 'Sudirman', bekend van de Indonesische vrijheidsstrijder. Sudirman wilde weten hoe het is vergaan met de gamelan in Nickerie. Later zal blijken dat deze gamelan de enige overgebleven Surinaamse gamelan is in het district. Klinkt droevig.
Ik heb gelijk werk van gemaakt. Blijkt dat mijn contactpersoon in Nickerie een tante is van Sudirman. Die bracht mij in contact met Ermie Martosoedarmo, de voorzitter van VHJI Nickerie. Vanaf toen ging het snel. Na 3,5 week was alles rond en koerste we naar het westen. Vol verwachtingen.
Ermie runt een restaurant genaamd Dushi. Langs de hoofdweg op Longmay. "Rijst met zoetzure vis moet je proberen," zei ze. Zo gezegd zo gedaan, en ja hoor, het smaakte naar meer. Enak!
Na een middagrust a la Nickerie begon ons eerste programma: een bezoek aan de sanggar op Zeedijk. 'Rahayu Sunaring Ponca Sila' is het enige Javaans gebedshuis in Nickerie en wordt onderhouden door de familie Sastrowidjojo.
Het javanisme is een godsdienst waarop de Javaanse cultuur is gebaseerd. In Indonesië kejawen genoemd.
We wachtten rustig buiten totdat het collectief gebed voorbij was. Daarna volgde een genduren of heilsmaaltijd. Ook wel slametan genoemd. We zijn in de maand ruwa waarbij de overledenen worden herdacht. Bij Javanen gebeurt dit een maand lang.
Ik zal de naam voorzichtig vertalen: 'Vrede door zonnestralen op de vijf principes'. Maar zie je de vreemde tekens? Zoom in. Dat is het hanacaraka (lees: honotjoroko) of het Javaans tandenschrift. Een authentiek schrift die zelfs de Indonesiërs niet meer goed weten te lezen. Pak Sapto kan dat nog wel.
Bij een genduren hebben elk van de gerechten een symbolische betekenis en worden ze geofferd aan Gusti, de Almachtige. Bij dit ritueel worden ook de voorouders geëerd.
Het mooie van deze familie is dat ze ook de jongeren erbij betrekken. Al verstaan ze niet alles wat ze voorlezen in het Javaans. Aan het eind mocht pak Sapto als hoge gast ook een zegje doen. Daarna kon het feest beginnen!
Ooit gehoord van berkat? Dat is dus het eten dat wordt verdeeld bij een genduren. Authentiek op blad natuurlijk! In Nickerie gebruiken ze die van de waterlelie. Je kan het ter plekke eten of in een plastic zak doen en meenemen. Maar gooi het niet weg of geef het niet aan de honden. Het is een heilig maal. Die van een warung is gewoon als een gerecht.
EINDE
CHARLES CHANG
Jou held op een taart. Bestel deze bij SUN ICE Johan Adolf Pengelstraat 476094 / Wilhelminastraat 479961
