Ook bij de dood zijn er 'regels'. Javanen die doen aan behoud van hun cultuur en tradities, houden voor een overledene verschillende rituelen. De volgorde is 7 dagen, 40 dagen, 100 dagen, een jaar, twee jaren en drie jaren. Bij de laatste, meer bekend als 1000 dagen, wordt de rouwperiode afgesloten. Een van de handelingen is dan het leggen van een tekstplaat op het grafsteen. In dit geval voor mevrouw Harinem Amatkasan.
De locatie is bij Mathilda's Rust - Nieuw Nickerie. Alle soorten geloof kom je hier tegen, maar vrees niet want je wordt bij je eigen geloofsgenoten begraven. De plaats is namelijk verdeeld in de RK-, EBG-, Moslim- en Openbare begraafplaats. Hier zijn we onder de protestanten, want dat was het geloof van Harinem. Toch wilde dochter Lucia een traditioneel afscheid voor haar moeder. "Want zo werd ze groot gebracht: volgens onze eigen Javaanse cultuur en tradities."
Bapak Sapto Sopawiro is een van de veel gevraagde ceremoniemeesters. Om zijn ding te doen heeft hij niet veel nodig: alleen maar een kokosnoot. Een ieder bekijkt het op zijn manier, maar hier staat de kokosnoot symbool voor geloofsovertuiging. Het vruchtwater is water van de morele orde.
Intussen zijn ze bij de familie al een dag of twee bezig met koken. Iedereen die kan helpen, doet mee. Ik zie zelfs de Hindoestaanse overbuurvrouw achter de pot! Kleine communities kennen grenzen. Typisch van Nickerie is dat ze het blad van de waterlelie gebruiken om het eten op traditionele wijze te serveren.
Het tweede onderdeel van de 1000 dagen is de
genduren of heilsmaaltijd. Vaak ook
slametan genoemd. Niet alle rituelen worden zo groot gehouden. De 7 dagen, 40 dagen enz. volstaan met een
sajen in huis.
In de middag komen de gasten en mag de ceremonie beginnen. Bapak Sapto start met het aanmaken van de menyan, een soort wierook, voor een minutenlang gebed in het Javaans. Daarna richt hij zich in het Nederlands en Sranantongo tot de aanwezigen, zodat een ieder zijn uitleg over de klaargemaakte gerechten kan verstaan. En dat zijn er niet weinig ...
Een glas water met jasmijnbloemen symboliseert de Schepper met haar scheppingen. De verschillende
jenangs of papsoorten hebben elk een eigen betekenis. Bv. symbool voor oorsprong en bestemming van het bestaan, symbool voor man en vrouw, de vier elementen van het leven en dat een persoon bestaat uit een lichamelijk en geestelijk gedeelte. De laatste is onvergankelijk.
Dan heb je weer de kokos (en bacove). De betekenis is bekend, maar wat wilt het pakje sigaret zeggen?Helaas heb ik geen foto van, maar de
apem of Javaanse 'pannekoek' mag niet ontbreken bij een genduren. Het symboliseert in dit geval bescherming van de geest van de overledene, terwijl de
ingkung of gebraden kip bescherming biedt aan de nabestaanden. En zo zijn er ook gerechten bestemd voor de voorouders, de jaartelling, de natuur en meer.
Als alle uitleg voorbij is, mag het 'feest' beginnen. Maar anders dan bij een westerse buffet, staat bij een heilsmaaltijd niemand op om zelf uit te scheppen. Het eten wordt naar je gebracht. In gelijke porties.
Zoals bij elk feest mag de gastheer of gastvrouw rekenen op hulp van ervaren handen.
Zo ziet je portie dan eruit. Compleet met, bacove, snoep en
pejeh. De plastic zak zorgt ervoor dat het eten niet van het blad afrolt. Sommige warungs hebben dit ook op het menu. Weliswaar niet gezegend, maar klinkt het woord
berkat bekend?
EINDE
Voor lekkere gebak, taarten en broden bent u terecht bij Sun Ice Wanica- en Wilhelminastraat
